استخر شنا، یکی از محبوب‌ترین و قدیمی‌ترین امکانات تفریحی و ورزشی در جهان است. چه برای تفریح، چه برای ورزش و چه برای آموزش، استخر شنا به عنوان فضایی ایده‌آل برای افراد در هر گروه سنی شناخته می‌شود. اما آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا استخرها این‌قدر محبوب هستند؟ یا اینکه چه نکات و اصولی برای استفاده ایمن و بهداشتی از آنها باید رعایت شود؟ این مقاله با هدف بررسی جامع استخر شنا و تمامی جنبه‌های مرتبط با آن تهیه شده است و همچنین به بررسی استخرهای شنا رشت میپردازیم.
انواع استخر شنا
استخرهای شنا به انواع مختلفی دسته‌بندی میشوند که هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند:
استخرهای روباز
این نوع استخرها در فضای باز ساخته میشوند و معمولاً در فصول گرم سال مورد استفاده قرار می‌گیرند. از مزایای آنها میتوان به تابش مستقیم آفتاب، چشم‌اندازهای زیبا و تجربه شنا در فضای آزاد اشاره کرد. اما این استخرها نیازمند مراقبت‌های ویژه‌ای مانند کنترل دمای آب و نظافت منظم هستند. فقط یک استخر رشت به صورت عمومی و روباز وجود دارد که آن هم متعلق به هتل کادوس رشت است که فقط ۳ ماه در تابستان و آن هم ویژه آقایان فعال است. سایر لیست استخرهای رشت سرپوشیده هستند.
استخرهای سرپوشیده
این نوع استخرها در فضای بسته و معمولاً با سیستم‌های گرمایشی مناسب طراحی میشوند. مزیت اصلی این استخرها امکان استفاده از آن در تمام طول سال است. به دلیل محافظت از شرایط جوی، کیفیت آب نیز بهتر کنترل می‌شود و ایمنی بیشتری برای شناگران فراهم می‌شود. تقریبا همه استخرهای عمومی شنا در شهر رشت سرپوشیده هستند و امکان استفاده از آنها در تمام طول سال وجود دارد.
استخرهای عمومی
استخرهای عمومی در مراکز تفریحی و ورزشی به عموم مردم ارائه میشوند. این استخرها معمولاً دارای بخش‌های متنوعی مانند استخر کودکان، استخر بزرگسالان و حتی استخرهای ورزشی و درمانی هستند. نکات بهداشتی و ایمنی در این استخرها بسیار مهم است. استخرهای عمومی در شهر رشت نیز وجود دارد که لیست کامل آن را در لینک چند خط بالاتر میتوانید مشاهده کنید. استان گیلان حدود 70 استخر عمومی دارد که از این بین حدود 20 تا 25 عدد آن در شهر رشت قرار دارد.
استخرهای خصوصی
این استخرها در منازل شخصی یا ویلاها ساخته میشوند و برای استفاده خانوادگی طراحی شده‌اند. امکان کنترل کامل دمای آب، نظافت و شرایط استفاده از ویژگی‌های این نوع استخرهاست. استخرهای خصوصی داخل ویلاها و ساختمان ها برای استفاده عموم نیست مگر اینکه آن ویلا اجاره داده شود. یکی از مقرون به صرفه ترین استفاده از امکانات استخرها همین اجاره ویلاهای استخر دار هست که میتوان از آن استخرها به صورت خانوادگی و خصوصی در طول مدت زمان اجاره بهره برد.
انواع استخرهای مسابقات و ابعاد استاندارد آنها
استخرهای شنا مسابقات دارای استانداردهای خاصی هستند که توسط فدراسیون بین‌المللی شنا (FINA) و سایر سازمان‌های بین‌المللی تعیین شده‌اند. این استخرها برای برگزاری رقابت‌های رسمی طراحی میشوند و باید دارای ابعاد، تجهیزات و شرایط خاصی باشند.
استخرهای مسابقات المپیک (استخر 50 متری)
طول: 50 متر
عرض: 25 متر
عمق: حداقل 2 متر (اما معمولاً 3 متر یا بیشتر برای کاهش تلاطم آب)
تعداد خطوط شنا: 8 تا 10 خط (هر خط 2.5 متر عرض دارد)
دما: بین 25 تا 28 درجه سانتی‌گراد
ویژگی‌ها: این استخرها برای مسابقات بین‌المللی مانند المپیک و مسابقات جهانی استفاده میشوند. مجهز به سیستم‌های تایمر الکترونیکی، بلوک‌های شروع مسابقه و طناب‌های جداکننده با طراحی ضد موج هستند.
در بین استخرهای گیلان، تنها استخری که مناسب مسابقات جهانی است و ۵۰ متر طول دارد، استخر سازمان بنادر انزلی است که به استخر گمرک نیز معروف است و اسم رسمی آن استخر شهدای بندر است. تصویر زیر نمایی از این استخر را نشان میدهد.
استخرهای مسابقات کوتاه (استخر 25 متری)
طول: 25 متر
عرض: 20 تا 25 متر
عمق: حداقل 2 متر
تعداد خطوط شنا: 8 خط (هر خط 2.5 متر عرض دارد)
دما: بین 25 تا 28 درجه سانتی‌گراد
ویژگی‌ها: این استخرها برای مسابقات کوتاه‌مدت مانند لیگ‌های شنا، مسابقات دانشگاهی و باشگاهی مناسب هستند. به دلیل اندازه کوچکتر، سرعت شناگران نیز بیشتر می‌شود.
در بین استخرهای رشت، استخرهای زیادی هستند که دارای طول 25 متر هستند. از جمله استخر آبسار رشت دارای استخر جداگانه مسابقات دارای طول 25 متر است و استخر نویان رشت، استخر کارگران رشت، استخر ملوان رشت، استخر یاس رشت، استخر اریکه رشت، استخر ایثار رشت و در نهایت استخر شهرداری خمام دارای این میزان طول هستند.
استخرهای مسابقات واترپلو
طول: 30 متر (مردان) و 25 متر (زنان)
عرض: 20 متر
عمق: حداقل 1.8 متر
دما: بین 25 تا 27 درجه سانتی‌گراد
ویژگی‌ها: این استخرها دارای دروازه‌ها، خطوط مشخص و سکوی نشیمن برای تیم‌ها هستند. همچنین دیواره‌های انتهایی این استخرها باید مقاوم بوده و امکان برخورد بازیکنان را داشته باشند.
در بین استخرهای رشت، تنها استخری که مناسب واترپلو است استخر آب و برق به دلیل ۳۶ متر طول آن است و همچنین استخر ایثار رشت، استخر روحبخش رشت و استخر دانشگاه گیلان و استخر ملوان رشت نیز به دلیل جایگاه تماشاچی برای این کار مناسبند.
استخرهای شیرجه (Diving Pool)
طول: حداقل 25 متر
عرض: حداقل 20 متر
عمق: حداقل 5 متر (برای تخته شیرجه 10 متری)
ویژگی‌ها: این استخرها دارای سکوی شیرجه با ارتفاع‌های مختلف (1 متر، 3 متر، 5 متر، 7.5 متر و 10 متر) و سکوی فنری هستند. سیستم جلوگیری از تلاطم آب نیز معمولاً در این استخرها تعبیه می‌شود.
در بین استخرهای رشت، استخرهای مناسب شیرجه استخرهایی هستند که اولا دارای عمق زیاد باشند و ترجیحا دایو برش هم داشته باشند. تنها استخر دارای دایو در رشت استخر دانشگاه گیلان است که البته پذیرش عمومی ندارد و عمق آن نیز تا ۵ متر است. استخر آب و برق رشت به دلیل عمق 4.5 متر آن برای شیرجه منسب است ولی دایو ندارد. استخر بسیج رشت نیز ۴.۵ متر عمق دارد و استخر ملوان رشت نیز به دلیل عمق 4 متری برای این کار مناسب است.
ابعاد و اندازه‌های استخرهای تفریحی
استخرهای تفریحی برخلاف استخرهای مسابقات، دارای طراحی‌های متنوعی هستند و ابعاد آنها بسته به نیاز و طراحی محل متفاوت است. این استخرها می‌توانند در پارک‌های آبی، هتل‌ها، ویلاها و باشگاه‌های ورزشی ساخته شوند.
استخرهای کوچک و خانوادگی (استخرهای خانگی)
طول: بین 5 تا 12 متر
عرض: بین 3 تا 6 متر
عمق: بین 1.2 تا 2 متر
ویژگی‌ها: این استخرها برای استفاده خانواده‌ها و جمع‌های کوچک طراحی شده و معمولاً دارای سیستم گرمایشی، جکوزی و امکانات رفاهی هستند.
استخرهای کوچک در رشت و گیلان عمدتا در ویلاها ساخته میشوند. البته استخر کوچک عمومی نیز در رشت داریم. استخر آرسن رشت، استخر مشعل رشت و استخر بهشتی رشت و استخر مهر آفتاب سنگر جز استخرهای کوچک رشت محسوب میشوند که حدود 12 متر طول و عرض دارند.
استخرهای عمومی و تفریحی
طول: 15 تا 25 متر
عرض: 10 تا 20 متر
عمق: 1.2 تا 2.5 متر (قسمت عمیق‌تر برای استفاده از سرسره‌های آبی و بازی‌های آبی)
ویژگی‌ها: این استخرها شامل بخش‌های مختلفی مانند استخر کودکان، استخر بزرگسالان، جکوزی و سرسره‌های آبی هستند. همچنین معمولاً دارای سیستم‌های گرمایشی و تصفیه پیشرفته می‌باشند.
عمده استخرهای عمومی رشت در این دسته بندی میگنجند. استخر اریکه رشت، استخر سروش رشت، استخر نویان رشت، استخر یزدان رشت، استخر کارگران رشت، استخر آرنا رشت، استخر بسیج رشت، استخر دانا رشت و استخر یاس رشت. این استخرها معمولا تا ۲۵ طول و حدود 13 متر عرض دارند و همچنین دارای امکانات مرسوم استخرها مانند سونا خشک و بخار و همچنین جکوزی و حتی حوضچه آب سرد هستند.
استخرهای بینهایت (Infinity Pool)
طول و عرض: بسته به طراحی معماری
عمق: معمولاً بین 1 تا 1.5 متر
ویژگی‌ها: این استخرها با طراحی لبه نامرئی به گونه‌ای ساخته میشوند که آب استخر به نظر می‌رسد که به افق می‌ریزد. معمولاً در هتل‌های لوکس و ویلاهای مدرن استفاده میشوند.
تنها استخر رشت دارای سیستم شنای بی نهایت استخر نویان است و دیگر استخری با این امکان در رشت موجود نیست.
استخرهای پارک‌های آبی
ابعاد: متفاوت و بسته به طراحی هر پارک
عمق: از 0.3 متر (برای کودکان) تا 2.5 متر (برای بازی‌های آبی)
ویژگی‌ها: شامل انواع سرسره‌ها، استخر موج، رودخانه آرام و جکوزی می‌باشند.
در مقاله دیگری به صورت مفصل در مورد پارک آبی در رشت صحبت کردیم. همانطور که در آنجا نیز اشاره کردیم رشت دارای پارک آبی به مانند شهرهای بزرگ مانند اصفهان و مشهد و تهران و کیش نیست. حداقل تا زمان نوشتن این مقاله چنین پارکی وجود ندارد. استخر آبسار رشت نزدیکترین استخر به امکانات پارک آبی است و مجهز به سرسره تونل یو کامیزاکی و همچنین استخر موج و آب پاش است. دیگر استخرهای تفریحی رشت عبارتند از استخر اریکه رشت، استخر سروش رشت و استخر روحبخش رشت.
استخرهای درمانی (Hydrotherapy Pool)
طول و عرض: بین 4 تا 10 متر
عمق: معمولاً بین 1.2 تا 1.5 متر
دما: بین 30 تا 36 درجه سانتی‌گراد
ویژگی‌ها: این استخرها برای توان‌بخشی، درمان بیماری‌های عضلانی و اسکلتی و کاهش استرس استفاده میشوند. معمولاً دارای جت‌های ماساژور، دستگیره‌های کمکی و سیستم گرمایشی کنترل‌شده هستند.
در مقاله دیگری در مورد آب درمانی در رشت صحبت کردیم. شهر رشت دارای یک استخر تخصصی آب درمانی به نام استخر یا باشگاه آبی بینهایت است. دیگر استخرهایی مناسب آب درمانی و پیاده روی عبارتند از استخر آبسار رشت، استخر یزدان رشت و استخر سروش رشت که دارای راهرو آبدرمانی اختصاصی هستند.
تفاوت بین استخرهای مسابقات و استخرهای تفریحی
ابعاد: استخرهای مسابقات دارای ابعاد استاندارد مشخصی هستند، در حالی که ابعاد استخرهای تفریحی متغیر است.
کاربری: استخرهای مسابقات برای رقابت‌های ورزشی طراحی شده‌اند، اما استخرهای تفریحی برای استراحت، بازی و سرگرمی استفاده میشوند.
تجهیزات: استخرهای مسابقات معمولاً دارای سیستم‌های تایمر الکترونیکی، بلوک‌های شروع و طناب‌های جداکننده ضد موج هستند، اما استخرهای تفریحی مجهز به جکوزی، سرسره آبی و سیستم‌های نورپردازی هستند.
عمق: عمق استخرهای مسابقات ثابت و استاندارد است، در حالی که استخرهای تفریحی می‌توانند بخش‌های کم‌عمق و عمیق داشته باشند.
مزایای استفاده از استخر شنا
استفاده از استخر شنا فواید بسیاری برای بدن و ذهن دارد:
بهبود سلامت جسمانی: شنا یک ورزش کامل است که تمامی عضلات بدن را درگیر کرده و به بهبود عملکرد سیستم قلبی عروقی کمک می‌کند.
کاهش استرس: حضور در آب و انجام حرکات آرامش‌بخش می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کند.
افزایش انعطاف‌پذیری و قدرت عضلانی: آب به عنوان یک مقاومت طبیعی عمل می‌کند و عضلات بدن را به چالش می‌کشد.
تقویت سیستم ایمنی: قرار گرفتن بدن در آب سرد یا گرم می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند.
تجهیزات و امکانات استخر شنا
برای تجربه‌ای ایمن و لذت‌بخش از شنا، وجود تجهیزات مناسب ضروری است:
سیستم تصفیه آب: این سیستم از ورود آلودگی‌ها و میکروب‌ها به آب جلوگیری می‌کند.
سیستم گرمایشی و سرمایشی: برای تنظیم دمای مناسب آب استخر استفاده می‌شود.
نجات غریق و تجهیزات ایمنی: وجود نجات‌غریق ماهر و تجهیزات ایمنی مانند حلقه نجات و جلیقه برای امنیت شناگران ضروری است.
نورپردازی مناسب: برای استفاده ایمن از استخر در ساعات شب.
نکات بهداشتی و ایمنی در استخر شنا
رعایت بهداشت و ایمنی در استخرهای شنا بسیار مهم است:
استفاده از دوش قبل از ورود به استخر: این کار از انتقال آلودگی‌ها به آب جلوگیری می‌کند.
استفاده از کلاه شنا و عینک: این تجهیزات از تماس مستقیم آب با مو و چشم‌ها جلوگیری می‌کند.
پرهیز از دویدن کنار استخر: خطر لغزش و آسیب را کاهش میدهد.
رعایت قوانین استخر: مانند پرش نکردن در مناطق کم‌عمق.
استخر شنا برای گروه‌های سنی مختلف
استخرهای شنا برای تمامی گروه‌های سنی مناسب هستند، اما نیازهای هر گروه متفاوت است:
کودکان: استفاده از استخرهای کم‌عمق و حضور همیشگی نجات‌غریق در کنار آنها
بزرگسالان: امکان استفاده از استخرهای عمیق و انجام ورزش‌های آبی.
سالمندان: بهره‌گیری از استخرهای آب گرم برای کاهش دردهای مفصلی.
اصول طراحی و ساخت استخر شنا
ساخت یک استخر شنا باید بر اساس استانداردهای مشخصی انجام شود:
موقعیت مکانی مناسب: انتخاب محل مناسب برای ساخت استخر.
استفاده از مواد مقاوم: برای ساخت بدنه و کف استخر.
تجهیزات گرمایشی و سرمایشی مناسب: برای استفاده در فصول مختلف.
نورپردازی ایمن و استاندارد: جهت دید بهتر در شب.
نتیجه‌گیری
استخر شنا فضایی بی‌نظیر برای تفریح، ورزش و آرامش است. با رعایت نکات بهداشتی و ایمنی، میتوانید تجربه‌ای لذت‌بخش از شنا داشته باشید. همچنین انتخاب نوع مناسب استخر و آشنایی با تجهیزات و اصول آن، شما را در بهره‌مندی بهتر از این فضا کمک می‌کند.
