چرخ و فلک، این اختراع ساده اما پررمزوراز، برای بسیاری از ما نمادی از دوران بی‌دغدغه کودکی است. همان وسیله‌ای که در شهربازی‌ها چشمانمان را به آسمان می‌دوزد و دل‌هایمان را با هر چرخشش به پرواز درمی‌آورد. شاید اولین باری که سوار آن شدید، دست مادر یا پدر را محکم چسبیده بودید و با ترس و هیجان به بالا رفتن فکر می‌کردید. اما به‌محض اینکه حرکت شروع شد، چیزی درونتان قلقلک خورد؛ ترکیبی از شوق، ترس و حس پرواز و این همان جادویی است که چرخ و فلک با خود به همراه دارد؛ جادویی که حتی بزرگ‌سالان را هم به وجد می‌آورد.
چرخ و فلک‌ها فقط سرگرمی نیستند، بلکه سفری کوتاه به دنیایی متفاوت‌اند؛ دنیایی که در آن ارتفاع شما را از دغدغه‌های روزمره جدا می‌کند و منظره اطراف را از زاویه‌ای تازه به شما نشان می‌دهد. وقتی در بالاترین نقطه چرخ و فلک قرار می‌گیرید، ناگهان حس میکنید که تمام شهر زیر پایتان است و شما بالاتر از همه‌چیز ایستاده‌اید. در آن لحظه کوتاه، قبل از اینکه دوباره پایین بیایید، حس رهایی و تسلط را تجربه میکنید؛ حسی که شاید در هیچ جای دیگر به آن دست پیدا نکنید.
در بسیاری از شهرها، چرخ و فلک تبدیل به نماد شده‌اند؛ از چرخ و فلک بزرگ لندن گرفته تا نمونه‌های کوچکتر در پارک‌های محلی. این وسایل نه‌تنها در جذب گردشگر نقش مهمی ایفا می‌کنند، بلکه فضای شهری را نیز زیباتر و پر جنب‌وجوش‌تر می‌کنند. موسیقی‌های شاد، چراغ‌های رنگی، صدای خنده بچه‌ها و حتی جیغ‌های هیجانی بزرگ‌ترها، همه و همه نشان می‌دهند که چرخ و فلک چیزی فراتر از یک ماشین چرخان است. این وسیله، پلی است میان احساسات و خاطرات، و تجربه‌ای است که هیچ‌وقت کهنه نمی‌شود. در ادامه به بررسی چرخ و فلک های شهر رشت می پردازیم.
چرخ و فلک شهربازی قدس رشت به ارتفاع ۴۲ متر و ۳۲ کابین
تاریخچه چرخ و فلک؛ از ایده تا واقعیت
چرخ و فلک یکی از اولین وسایل تفریحی مکانیکی در دنیا به شمار می‌آید. ریشه‌ی این وسیله به قرن‌ها پیش برمی‌گردد، زمانی که مردم برای جشن‌ها و مراسم مذهبی سازه‌هایی شبیه چرخ و فلک امروزی می‌ساختند تا مردم بتوانند بالا بروند و چشم‌انداز اطراف را ببینند. البته آن زمان خبری از موتور و تجهیزات ایمنی امروزی نبود. آن‌ها بیشتر با نیروی انسان یا حیوانات می‌چرخیدند! اما هدفشان یکی بود؛ ساختن لحظه‌هایی که دل از زمین بکند و کمی در آسمان خیال پرسه بزند. در قرن نوزدهم، با پیشرفت صنعت و ورود موتورهای بخار، چرخ و فلک‌ها شکل صنعتی‌تری پیدا کردند. اولین چرخ و فلک مدرن در نمایشگاه جهانی شیکاگو در سال ۱۸۹۳ نصب شد. این سازه عظیم با ارتفاع ۸۰.۴ متر ارتفاع داشت و ۳۶ کابین داشت. در آن زمان این چرخ و فلک یک شاهکار مهندسی محسوب می‌شد و از آن به بعد این وسیله تبدیل به یک عنصر جدایی‌ناپذیر از شهربازی‌ها شد. امروز دیگر نمی‌شود وارد شهربازی شد و چرخ و فلکی در افق نگاهت نباشد.
ساختار و عملکرد چرخ و فلک‌ها
چرخ و فلک‌ها از نظر ساختاری به‌طور کلی از یک چرخ بزرگ عمودی تشکیل شده‌اند که به‌صورت افقی بر روی یک محور مرکزی می‌چرخد. این چرخ بزرگ معمولاً دارای کابین‌هایی است که در اطراف آن نصب شده‌اند و مسافران در آن‌ها قرار می‌گیرند. محور مرکزی چرخ به یک سیستم محرکه متصل است که معمولاً شامل موتورهای الکتریکی یا هیدرولیکی می‌شود. این سیستم محرکه باعث چرخش آرام و یکنواخت چرخ می‌شود تا مسافران تجربه‌ای ایمن و لذت‌بخش داشته باشند. برخی از چرخ و فلک‌ها دارای قابلیت تنظیم سرعت هستند تا تجربه‌های متفاوتی را برای مسافران فراهم کنند. به‌طور کلی، ساختار و عملکرد چرخ و فلک‌ها ترکیبی از مهندسی دقیق و طراحی هنرمندانه است که تجربه‌ای بی‌نظیر را برای مسافران به‌ارمغان می‌آورد.
در چرخ و فلک‌های مدرن، تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای به‌کار رفته است تا ایمنی و راحتی مسافران تضمین شود. برای مثال، سیستم‌های کنترل خودکار، سنسورهای ایمنی و سیستم‌های ترمز اضطراری از جمله ویژگی‌هایی هستند که در این وسایل تعبیه شده‌اند. همچنین، طراحی کابین‌ها به‌گونه‌ای است که در برابر شرایط جوی مختلف مقاوم باشند و دید مناسبی از اطراف را برای مسافران فراهم کنند.
انواع چرخ و فلک در شهربازی‌ها
چرخ و فلک‌ها در طول زمان دچار تحولاتی شده‌اند و انواع مختلفی از آن‌ها برای پاسخ به سلیقه‌ها و نیازهای متنوع طراحی شده‌اند. در ادامه، به بررسی برخی از این انواع می‌پردازیم:
چرخ و فلک کلاسیک (عمودی) (Ferris Wheel)
چرخ و فلک‌های کلاسیک یا عمودی، همان تصوری است که اکثر ما از چرخ و فلک داریم. این نوع چرخ و فلک‌ها دارای یک چرخ بزرگ عمودی هستند که کابین‌هایی در اطراف آن نصب شده‌اند و با چرخش چرخ، مسافران به آرامی بالا و پایین می‌روند. این نوع چرخ و فلک‌ها معمولاً در شهربازی‌ها و پارک‌های تفریحی دیده می‌شوند و به‌دلیل طراحی ساده و کلاسیک خود، همچنان محبوبیت زیادی دارند.
چرخ و فلک شهرشادی رشت به ارتفاع 30 متر و 16 کابین
چرخ و فلک افقی یا دیسکی
چرخ و فلک‌های افقی یا دیسکی، نوعی از چرخ و فلک هستند که به‌صورت افقی می‌چرخند. در این نوع، مسافران در اطراف یک دیسک بزرگ قرار می‌گیرند و با چرخش دیسک، به‌صورت افقی حرکت می‌کنند. این نوع چرخ و فلک‌ها معمولاً هیجان بیشتری نسبت به نوع کلاسیک دارند و برای افرادی که به‌دنبال تجربه‌ای متفاوت و پرهیجان هستند، مناسب‌ترند.
چرخ و فلک غربالی (Swing Ride)
در این مدل، صندلی‌ها به زنجیرهایی متصل‌اند و با چرخش دستگاه، مسافران به صورت معلق در هوا حرکت می‌کنند. این نوع چرخ و فلک به دلیل حرکت‌های هیجان‌انگیز و معلق بودن، طرفداران خاص خود را دارد.
چرخ و فلک زمینی و پدالی
این مدل‌ها معمولاً برای کودکان طراحی شده‌اند و در پارک‌ها و فضاهای بازی نصب می‌شوند. چرخ و فلک‌های زمینی ممکن است با نیروی دستی یا پدالی به حرکت درآیند و تجربه‌ای ایمن و سرگرم‌کننده برای کودکان فراهم کنند
چرخ و فلک شیشه‌ای و مدرن
چرخ و فلک‌های شیشه‌ای و مدرن، نسل جدیدی از چرخ و فلک‌ها هستند که با استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته و طراحی‌های نوآورانه ساخته شده‌اند. این نوع چرخ و فلک‌ها دارای کابین‌های شیشه‌ای هستند که دید پانورامایی از اطراف را برای مسافران فراهم می‌کنند. همچنین، برخی از این چرخ و فلک‌ها دارای امکاناتی مانند تهویه مطبوع، نورپردازی‌های خاص، و حتی سیستم‌های صوتی هستند تا تجربه‌ای لوکس و منحصر‌به‌فرد را برای مسافران فراهم کنند.
فواید روانی و هیجانی چرخ و فلک
سوار شدن بر چرخ و فلک تنها یک تفریح ساده نیست؛ بلکه تجربه‌ای است که می‌تواند تأثیرات مثبتی بر روان و احساسات افراد داشته باشد. ارتفاع گرفتن و دیدن مناظر از بالا، حس رهایی و آزادی را در فرد ایجاد می‌کند. این تجربه می‌تواند به کاهش استرس و اضطراب کمک کند و احساس آرامش و شادی را افزایش دهد.
همچنین، چرخ و فلک می‌تواند به تقویت روابط اجتماعی کمک کند. سوار شدن بر چرخ و فلک به‌صورت گروهی یا خانوادگی، فرصتی برای ایجاد خاطرات مشترک و تقویت پیوندهای عاطفی فراهم می‌کند. این تجربه مشترک می‌تواند به بهبود ارتباطات بین فردی و افزایش رضایت از روابط کمک کند.
از سوی دیگر، برای کودکان، سوار شدن بر چرخ و فلک می‌تواند به تقویت اعتماد به نفس و احساس استقلال کمک کند. تجربه کنترل بر ترس‌ها و مواجهه با ارتفاع، می‌تواند به رشد شخصیتی و افزایش توانمندی‌های روانی کودکان منجر شود.
تجربه سواری در چرخ و فلک‌های معروف جهان
در دنیای امروز، چرخ و فلک‌ها به نمادهایی از پیشرفت مهندسی و جاذبه‌های گردشگری تبدیل شده‌اند. برخی از بزرگترین چرخ و فلک‌های جهان عبارت‌اند از:
چرخ و فلک لندن (London Eye)
چرخ و فلک لندن که به چشم لندن نیز معروف است یکی از معروف‌ترین و بزرگترین چرخ و فلک‌های جهان است. این سازه با ارتفاع ۱۳۵ متر، در ساحل جنوبی رودخانه تیمز قرار دارد و یکی از جاذبه‌های گردشگری اصلی لندن محسوب می‌شود. کابین‌های شیشه‌ای این چرخ و فلک، دید پانورامایی از شهر لندن را برای مسافران فراهم می‌کنند.
چرخ و فلک دبی
چرخ و فلک دبی، با نام Ain Dubai ، بلندترین چرخ و فلک جهان است که با ارتفاع ۲۵۰ متر در جزیره بلوواترز دبی قرار دارد. این چرخ و فلک دارای کابین‌های لوکس با امکاناتی مانند تهویه مطبوع، نورپردازی‌های خاص و حتی امکانات پذیرایی است. تجربه سوار شدن بر این چرخ و فلک، تجربه‌ای منحصر‌به‌فرد و لوکس را برای مسافران فراهم می‌کند.
چرخ و فلک سوژو، چین:
با ارتفاع ۱۲۰ متر و ۶۰ کابین، یکی از بزرگترین چرخ و فلک‌های جهان است که در سال ۲۰۰۹ افتتاح شد.
چرخ و فلک High Roller، لاس‌وگاس
با ارتفاع ۱۶۷٫۶ متر، یکی از بلندترین چرخ و فلک‌های جهان است که در سال ۲۰۱۴ افتتاح شد.
چرخ و فلک های ایران
قدیمی ترین چرخ و فلک ایران متعلق به دوره ناصر الدین شاه است که در تصویر زیر مشاهده میکنید.
اولین چرخ و فلک ایران
چرخ و فلک بوستان ملت مشهد
بزرگترين چرخ فلک خاورميانه در بوستان ملت مشهد در سال 1384 به بهره برداری رسيده است. اين چرخ فلک با 250 تن وزن قادر خواهد بود در يک دور کامل 448 نفر را به ارتفاع 80 متر بالا ببرد و سرنشينان اين چرخ فلک قادر خواهند بود تمام نقاط مشهد را در زیر پای خود نظاره کنند و در هر بار به مدت 12 دقیقه افراد می توانند از این بازی جذاب لذت ببرند .اين چرخ فلک را بخش خصوصی و طی دو سال نصب و راه اندازی کرده است.
چرخ و فلک بوستان ملت مشهد
چرخ و فلک بوشهر
از چرخ و فلک بوشهر به عنوان بزرگترین چرخ و فلک ایران یاد می‌شود. طول این سازه ۷۲ متر (با احتساب صاعقه‌گیر ۳.۵ متری به ۷۵.۵ می‌رسد) . این چرخ و فلک غول پیکر دارای 42 کابین ۶ نفره با مجموع ظرفیت 252 نفر است. برای متعادل کردن هوای داخلی در همه کابین‌ها امکان تهویه هوا و خنک‌کننده وجود دارد. این جاذبه هیجان‌انگیز تا به امروز گردشگران زیادی را از سرتاسر ایران به خود جذب کرده است. چرخ و فلک بوشهر با حرکت آهسته خود، این فرصت را به شما می‌دهد که به تماشای منظره بی‌نظیر و رویایی خلیج فارس بنشینید و از بودن در ارتفاع لذت ببرید.
چرخ و فلک بوشهر
چرخ و فلک دریاچه خلیج فارس (چیتگر) تهران
چرخ و فلک دریاچه خلیج فارس به ارتفاع 40 متر از سطح زمین یکی از بی نظیر ترین چرخ و فلک های ایران می باشد. این چرخ‌وفلک ۳۰ کابین دارد و هر دور آن ۱۰ دقیقه طول می‌کشد.
چرخ و فلک دریاچه چیتگر تهران
چرخ وفلک بندرعباس
در حال ساخت است و ارتفاع آن ۸۲ متر خواهد بود. این چرخ‌وفلک ۴۸ کابین خواهد داشت و هر دور آن ۳۰ دقیقه طول می‌کشد.
چرخ وفلک پارک بسیج تهران
با ارتفاع ۷۲ متر، یکی از بزرگ‌ترین‌ها در ایران است. این چرخ‌وفلک ۴۰ کابین دارد و هر دور آن ۱۴ دقیقه طول می‌کشد.
چرخ وفلک پارک ارم تهران
یکی از قدیمی‌ترین چرخ‌وفلک‌های تهران است و ارتفاع آن ۳۰ متر است.
چرخ وفلک پارک ملت تهران
با ارتفاع ۲۵ متر، یکی از چرخ‌وفلک‌های محبوب در تهران است.
چرخ وفلک پارک آب و آتش تهران
با ارتفاع ۲۰ متر، یکی از چرخ‌وفلک‌های دیدنی در تهران است.
چرخ و فلک های گیلان
در گیلان بزرگترین چرخ و فلک در شهربازی رشت به ارتفاع ۴۰ متر و سپس چرخ و فلک شهربازی لاهیجان به ارتفاع ۳۰ متر است و رتبه سوم هم چرخ و فلک شهر شادی رشت است.
چرخ و فلک های رشت
جدیدترین چرخ و فلک که بلندترین آن نیز هست در شهربازی قدس رشت مستقر شده است و ۳۲ کابین و 42 متر ارتفاع دارد. بلندترین تفریح شهر رشت به لحاظ ارتفاع همین چرخ و فلک شهربازی قدس رشت است. دومین چرخ و فلک متعلق به شهر شادی رشت است که 30 متر ارتفاع و 16 کابین دارد و روبروی فرودگاه رشت قرار دارد. چرخ و فلک کوچک برای کودکان نیز در شهربازی سرپوشیده رشت یا همان قصربازی رشت موجود است که ۵ کابین دو نفره دارد.
نکات ایمنی هنگام سوار شدن چرخ و فلک
سوار شدن بر چرخ و فلک، اگرچه تجربه‌ای لذت‌بخش است، اما رعایت نکات ایمنی برای حفظ سلامت و امنیت مسافران ضروری است. در ادامه به برخی از این نکات اشاره می‌کنیم:
- رعایت دستورالعمل‌ها: همواره به دستورالعمل‌ها و راهنمایی‌های کارکنان شهربازی توجه کنید و آن‌ها را رعایت کنید.
- استفاده از تجهیزات ایمنی: از کمربند ایمنی و سایر تجهیزات ایمنی که در کابین‌ها تعبیه شده‌اند، به‌درستی استفاده کنید.
- عدم حرکت در کابین: در هنگام حرکت چرخ و فلک، از حرکت یا ایستادن در کابین خودداری کنید.
- مراقبت از کودکان: در صورت سوار شدن کودکان، حتماً آن‌ها را همراهی کنید و از ایمنی آن‌ها اطمینان حاصل کنید.
- محدودیت‌های سنی و قدی: به محدودیت‌های سنی و قدی توجه کنید و از سوار شدن کودکان زیر سن مجاز جلوگیری کنید.
- عدم استفاده در شرایط نامناسب: در صورت وجود مشکلات پزشکی یا شرایط خاص، از سوار شدن بر چرخ و فلک خودداری کنید.
نتیجه‌گیری
چرخ و فلک، با تاریخچه‌ای غنی و انواع متنوع، یکی از محبوب‌ترین و نمادین‌ترین وسایل تفریحی در سراسر جهان است. از مدل‌های کلاسیک تا نمونه‌های مدرن و عظیم، این وسیله سرگرم‌کننده همواره جایگاه ویژه‌ای در دل‌ها داشته است. با رعایت نکات ایمنی، می‌توان از تجربه سوار شدن بر چرخ و فلک لذت برد و خاطراتی به‌یادماندنی ساخت.
